Kartoteka Wariata

DWÓR ARTUSA, COLLEGIUM MAXIMUM UMK, KLUB OD NOWA, ZPR I... KONCERT JAZZOWY GOLD WASHBOARD

00.02.1977 (?) Toruń - Dwór Artusa (Sala Wielka, II piętro) - Gold Washboard

Tytuł niniejszego blogowego odcinka jest bardzo złożony - wprost proporcjonalnie do tego, jak skomplikowane jest ustalenie dokładnej daty i okoliczności tego koncertu. Pewna przesłanka wskazuje właśnie na przybliżoną datę "luty 1977", ale inna prawdopodobna data to rok 1976. W tamtych latach osadzony w sercu Starówki reprezentacyjny i monumentalny budynek Dworu Artusa (w którym od 23 lutego 1995 roku mieści się siedziba Centrum Kultury Dwór Artusa) przechodził pod względem kulturalno-rozrywkowym okres zawirowań, impasu i odrodzenia po stagnacji. Ale zacznijmy od początku...

W dniu 23 lutego 1949 roku gmach Robotniczego Domu Kultury (Dwór Artusa) mieszczący się przy Rynku Staromiejskim 6 został przekazany (początkowo w dzierżawę a potem na własność) utworzonemu w 1945 roku w Toruniu Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika. Wkrótce po przejęciu nowy obiekt oficjalnie nazwano Collegium Maximum UMK. W adaptowanych pomieszczeniach znajdowały się m.in. pracownie i katedry Wydziału Sztuk Pięknych oraz znajdująca się na II piętrze okazała aula (Sala Wielka), która - podobnie jak w latach poprzednich - pełniła rolę przede wszystkim sali balowej.

Po kilkunastu latach władze UMK 23 marca 1963 roku otworzyły oficjalnie na parterze Collegium Maximum nową siedzibę prężnie działającego Studenckiego Klubu "Od Nowa", który został przeniesiony ze stosunkowo małej świetlico-kawiarni mieszczącej się w Domu Studenckim Nr 2 przy ul. Mickiewicza 6/8. Dla studentów powstała mała estrada, kawiarenka oraz półki na prasę.

Lata 60. XX wieku to pierwszy okres świetności sekcji muzycznej w dziejach toruńskiego klubu Od Nowa w Dworze Artusa. W 1963 roku reaktywowano Jazz-Club, a już dwa lata później nastąpiła jego rejestracja w Polskiej Federacji Jazzowej. W tym czasie studenci otrzymali na swoją działalność drugą salę na parterze na 150 miejsc siedzących. Lokal był przystosowany też do projekcji filmów, spektakli teatralnych i kabaretów. Ponadto oba pomieszczenia klubowe zostały odpowiednio wyposażone w sprzęt radiowy i specjalne oświetlenie.

Wraz z końcem tej dekady miejsce jazzu stopniowo zaczęła przejmować muzyka młodzieżowa i popularne wtedy studenckie giełdy piosenki. W klubie można było posłuchać na żywo koncertów np. zespołu "Maryla Rodowicz i Jej Gitarzyści" (bodajże w 1968), Tadeusza Woźniaka (ok. 1972) czy Trubadurów (w 1976). Od 1970 roku rozpoczął działalność też pospolity Night Club. Jeszcze w 1972 roku studenci w Collegium Maximum na swoją działalność muzyczną wykorzystywali parterową salę widowiskową. Odbywały się Wieczory Klubowe, na których można było posłuchać muzyki mechanicznej. Natomiast większe koncerty odbywały się w sali wielkiej na II piętrze Dworu Artusa. Jednak już wiosną 1973 roku nastąpiło roczne zawieszenie działalności klubu, które było zwiastunem nowej ery.

Dekada lat 70. ubiegłego wieku, a zwłaszcza jej druga połowa, naznaczyła się bowiem jeszcze inną formą rozrywki, która zdominowała inne działania kulturalne odbywające się w Dworze Artusa. Stało się tak dlatego, że bezpośredni zwierzchnik kierownictwa klubu Od Nowa w tamtym okresie, czyli Rada Uczelniana Socjalistycznego Związku Studentów Polskich (RU SZSP), zawarł umowę z oddziałem toruńskim Zjednoczonych Przedsiębiorstw Rozrywkowych (ZPR). Kierownikiem sal wypożyczonych przez ZPR-y został... były kierownik klubu Od Nowa. Głównym powodem zawarcia umowy z ZPR-ami były względy finansowe. W zamian za wypożyczenie swoich pomieszczeń, z założenia samofinansujący się klub studencki miał otrzymywać od ZPR-ów miesięczny ryczałt.

W pierwszej kolejności w dwóch pomieszczeniach gmachu Collegium Maximum UMK ulokowano salony mechanicznych gier zręcznościowych i losowych (otwarcie ośrodka gier nastąpiło 25 kwietnia 1974 roku). Dwa miesiące później dotychczasowa parterowa sala widowiskowa "Od Nowy" została zaadaptowana wyłącznie na potrzeby dyskoteki z nowoczesną aparaturą nagłaśniającą firmy "Dynacord" i przemianowała się na stałe w "Inter-Club". Po upływie zaledwie pół roku, 28 grudnia 1974 roku, otworzono kolejną salę w Dworze Artusa, którą wypożyczyły ZPR-y na urządzenie drugiej sali dyskotekowej, tym razem przeznaczonej na kawiarnię i bar (łącznie mogło się tam zmieścić kolejne 150 osób). Oferta ZPR-ów nastawiona była na jak najszersze grono bywalców, nie ograniczając się tylko do żaków. Natomiast studencki klub teoretycznie istniał, ale na swoją statutową działalność ostatecznie ostało mu tylko jedno pomieszczenie na poddaszu, które w rzeczywistości było... zagraconym magazynem.

Pojawił się jednak kolejny poważny problem: na odbywających się zabawach tanecznych masowo dochodziło do bójek i wszelkiego rodzaju aktów chuligaństwa. W naturalny sposób odezwały się pierwsze głosy rozczarowania i krytyki. W piśmie "Student" (nr 23/1975, s. 20) można było przeczytać znamienną refleksję: ZPR-y to Krzyżacy, których ściągnęliśmy sobie na kark. Nawet, gdyby udało nam się z nimi porozumieć, to oni są bardzo ekspansywni i w takiej symbiozie nigdy nie wiadomo co dalej. W związku z tym stanem rzeczy, nowe kierownictwo "Od Nowy" z końcem sierpnia 1975 roku wypowiedziało umowę z ZPR-ami, a władze miasta obiecały znaleźć dla rozrywkowej firmy lokal zastępczy. Niestety, wszystko skończyło się tylko na obietnicach, tym bardziej, że sam ZPR nie był skory do rezygnacji z dochodowej i wyśmienitej miejscówki, więc dyskoteka funkcjonowała w dalszym ciągu aż do roku 1980.

Z Dworu Artusa udało się jednak pozbyć automatów do gry i w jednej z opuszczonych przez ZPR sal utworzono pod koniec 1976 roku galerię plastyczną. Wcześniej reaktywowano zaniedbaną dotąd sekcję jazzową. Znowu w grodzie Kopernika zaczęli gościć miłośnicy jazzu i uznane zespoły. Odbywały się tradycyjne jam session i eliminacje do różnych konkursów jazzowych.

I w tym właśnie okresie, w przedziale czasowym 1976-1977, w reprezentacyjnej Sali Wielkiej Dworu Artusa odbył się koncert warszawskiego zespołu jazzowego Gold Washboard. Informacja sugerująca, że koncert odbył się w lutym 1977 roku pojawia się na profilu facebookowym Archiwum UMK, ale nie jest ona do końca pewna. Muzycy wystąpili w ramach eliminacji do konkursu jazzowego. Być może były to eliminacje do popularnego festiwalu krajów nadbałtyckich 'Jazz Jantar', który był dorocznym i międzynarodowym festiwalem muzyki zapoczątkowanym w roku 1973 w Gdańsku. Od 1975 roku Polskie Stowarzyszenie Jazzowe (PSJ) włączyło go w cykl objazdowych koncertów Pomorskiej Jesieni Jazzowej, a finał czwartej edycji 'Jazz Jantar' odbył się w Toruniu (w jakim klubie?) w sierpniu 1976 roku i był zorganizowany przez PSJ oddział północny, którego filia toruńska mieściła się w Krzywej Wieży.

Jednak nie ma pewności co do tego, pod jakim szyldem odbył się koncert: czy organizatorem była sekcja jazzowa ŚKST Od Nowa pod opieką RU SZSP czy organizatorem była raczej toruńska jednostka PSJ? Jednak przy założeniu, że koncert odbył się w roku 1977, to wszystkie wyżej wymienione organizacje mogły być współorganizatorem tej imprezy.

Zespół Gold Washboard powstał we wrześniu 1971 roku w studenckim klubie "Stodoła" w Warszawie. Utworzony został przez grupę entuzjastów Dixielandu pod kierownictwem puzonisty Ryszarda Zawistowskiego. Nazwa zespołu Gold Washboard pochodzi od nazwy słynnego ogólnopolskiego festiwalu o takim samym tytule. Po raz pierwszy na scenie zagrali właśnie na festiwalu 'Złota Tarka' w Warszawie w styczniu 1974 roku. W swoim scenicznym debiucie grupa otrzymała zespołowo wyróżnienie Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Następnie muzycy z powodzeniem występowali w różnych imprezach konkursowych i festiwalach jazzowych. W roku 1978 grupa zdobyła nagrodę "Klucz do Kariery" na Pomorskiej Jesieni Jazzowej w Bydgoszczy. W grudniu 1979 roku jako pierwszy w historii zespół jazzowy zagrał koncert wigilijny dla Jana Pawła II podczas audiencji papieskiej w Watykanie.

W Toruniu zagrali w składzie: Janusz Szprot - piano, Paweł Tartanus - banjo, Waldemar Duszyński - perkusja, Mikołaj Kamiński - kontrabas, Andrzej Bigolas - klarnet, Andrzej Duszyński - trąbka, Ryszard Zawistowski - puzon.

A tak o muzyce zespołu opowiadał prawie 50 lat temu jego kierownik muzyczny Janusz Szprot: Gramy jazz tradycyjny (...) tak, jak mogą to robić współcześni Europejczycy. Nie sposób przecież wiernie kopiować dawne nowoorleańskie oryginały; zresztą - nie miałoby to najmniejszego sensu. Przecież gramy jazz tradycyjny lat 70-tych. Siłą rzeczy musi on różnić się od archaicznego, jest bardziej nowoczesny, odpowiadający zarówno gustom współczesnej publiczności jak i naszym wyobrażeniom estetycznym. Czerpiemy zewsząd, jak gąbka chłoniemy różnorodne wartości muzyczne, by później przetransponować je na nasz własny język muzyczny. Stąd sięganie do nowszego repertuaru. Nie mamy wszelako wątpliwości co do jednego: gramy jazz. (Jazz Forum 1974 nr 30 s. 14).